(Βιβλιοπαρουσίαση - Τα βήματα του Έστερναχ Ομιλία Αλ. Παπαδόπουλου Αθήνα, Παλαιά Βουλή, 11/2/2009).
Κυρίες & κύριοι,
Σας ευχαριστώ από καρδιάς για την παρουσία σας. Με τιμά & με συγκινεί. Θερμά ευχαριστώ & αυτούς που πραγματοποίησαν & επιμελήθηκαν με τόση φροντίδα αυτή την έκδοση. Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλω & στους εξέχοντες πνευματικούς ανθρώπους που τόσο εύστοχα παρουσίασαν εδώ αυτό το βιβλίο.
Η παρουσία σας όμως σήμερα αποδεικνύει & το ενδιαφέρον σας για τα θέματα που πραγματεύεται το βιβλίο τούτο. & αυτό ακριβώς με κάνει να αισθάνομαι ότι όλοι μας έχουμε τις ίδιες έγνοιες & τις ίδιες αγωνίες για το μέλλον του τόπου. Άλλωστε, κι η δική μου προσπάθεια σ’ αυτό το βιβλίο ήταν να επιχειρήσω μια ανάλυση της σημερινής κατάστασης της χώρας & να διατυπώσω μια πρόταση για «το δέον γενέσθαι» κατά την επόμενη δεκαετία.
Νομίζω ότι μετά τις καίριες παρατηρήσεις & τους σχολιασμούς των διακεκριμένων ομιλητών που προηγήθηκαν, δεν απομένει για μένα να προσθέσω τίποτε.
Αισθάνομαι όμως την ανάγκη, με αυτή την ευκαιρία, να κάνω μερικές εξομολογήσεις:
Εξομολόγηση πρώτη
Εδώ & δεκαπέντε χρόνια από τότε που ο Ανδρέας Παπανδρέου με όρισε Υπουργό Οικονομικών – σε πολλή δύσκολη στιγμή για τη χώρα – προσπαθώ να καταλάβω τι πρέπει να γίνει για την αντιμετώπιση των δημοσιονομικών προβλημάτων.
Σας λέω ειλικρινά ότι εξέτασα το πρόβλημα από όλες τις πλευρές.
- Το έπιασα από τα έσοδα. Από τους φόρους, από τη φοροδιαφυγή, από τη μαύρη οικονομία, από τη διαφθορά, από τους εφοριακούς & ότι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς.
- Το έπιασα από τις δαπάνες. Από τη σπατάλη, από τα ρουσφέτια, από την εν γένει λεηλασία των δημοσίων πόρων, από τις προσλήψεις, από τη λειτουργία των δημοσίων οργανισμών & από που δεν το έπιασα.
- Το έπιασα από τη πλευρά της οικονομικής ανάπτυξης & μεγέθυνσης. Από την αύξηση του ΑΕΠ από τη μείωση του πληθωρισμού & της ανεργίας, από την αύξηση της ανταγωνιστικότητας & της παραγωγικότητας.
- Το έπιασα από την ανάγκη να εισέλθουμε στην Ευρωζώνη. Από τα προγράμματα σύγκλισης & σταθερότητας, από τα κριτήρια της ΟΝΕ, από το σύμφωνο σταθερότητας αλλά & από τις εμπειρίες άλλων χωρών.
- Το έπιασα από την πλευρά της ηθικής διάστασης. Από την ενοχή απέναντι στις επερχόμενες γενιές, από το ύψος των τόκων που θα πνίξουν τα παιδιά μας τα επόμενα χρόνια, από την απαράδεκτη κατάσταση του να ζει ένα ολόκληρό έθνος με δανεικά.
- Το ανέλυσα & από την πλευρά της εθνικής αξιοπρέπειας.
Όλα αυτά τα πάλεψα με όλες μου τις δυνάμεις & μάλιστα πολλές φορές συγκρούστηκα για αυτά ακόμα & με αγαπημένους μου φίλους.
Μέσα από όλη αυτή τη διαπάλη που έγινε στο μυαλό μου, αυτό που κατέληξα, δεν ήταν απλά το συμπέρασμα σύνθετων συλλογισμών, ούτε μόνο το απόσταγμα πλούσιων εμπειριών ήταν, ας μου επιτρέψετε να το χαρακτηρίσω έτσι, μία φοβερή αποκάλυψη.
Το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας δεν είναι ούτε το έλλειμμα ούτε το χρέος. Το δημοσιονομικό μας πρόβλημα είναι το ίδιο το πολιτικό μας σύστημα!!!
Αυτό το σύστημα είναι που δημιουργεί τις ανεκπλήρωτες προσδοκίες σε όλα τα στρώματα του πληθυσμού. Αυτό το σύστημα είναι που δημιουργεί δαπάνες για να διασφαλίσει την αναπαραγωγή του.
Αυτό είναι που με λεονταρισμούς καταγγέλλει τη φοροδιαφυγή & ταυτόχρονα απολογείται όταν θα πρέπει να τη συλλάβει ή να ζητήσει & κανένα φόρο για τη λειτουργία του κράτους. Αυτό το σύστημα είναι που σε κάθε του βήμα ασχολείται μόνο με το περιβόητο πολιτικό κόστος & τις δημοσκοπήσεις, που είναι έρμαιο του λαϊκισμού & του κυνηγητού των εντυπώσεων, που όχι μόνο δημιουργεί τα ελλείμματα & το χρέος αλλά θεωρεί την αντιμετώπισή τους σαν απειλή της ύπαρξής του.
Αυτή η πατερναλιστική ή, καλύτερα, ψευδό-πατερναλιστική αντίληψη του πολιτικού συστήματος είναι το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας.
Εξομολόγηση δεύτερη
Ως Υπουργός Εσωτερικών & Δημόσιας Διοίκησης ασχολήθηκα με τη λειτουργία του κράτους & προσπαθούσα να αντιληφθώ την παθογένεια της Κρατικής Διοίκησης, της Αυτοδιοίκησης & των Δημόσιων Οργανισμών. & εδώ προσπάθησα να αντιμετωπίσω τα προβλήματα από πολλές πλευρές.
- Το είδα από την πλευρά της βελτίωσης της ποιότητας των δημοσίων υπαλλήλων, όπως από την πλευρά της κατάρτισης, των νέων τεχνολογιών, του νέου δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα, του κώδικα διοικητικής διαδικασίας κλπ
- Το είδα από την πλευρά της δημιουργίας νέων & σύγχρονων αποκεντρωμένων διοικητικών σχημάτων όπως η εσωτερική αναμόρφωση των 13 περιφερειών, ο «Καποδίστριας», οι νέοι οργανισμοί των Υπουργείων.
- Το είδα από την πλευρά της δημιουργίας σύγχρονων ελεγκτικών μηχανισμών για τον περιορισμό της διαφθοράς & τη ποιοτική βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών όπως ο συνήγορος του πολίτη, οι επιθεωρητές του κράτους, οι επιθεωρητές δημόσιας υγείας, οι δημοσιονομικοί ελεγκτές, το ΣΔΟΕ, τα ελεγκτικά κέντρα κλπ
Το είδα & από άλλες πλευρές. Το συμπέρασμα από όλα αυτά είναι το εξής:
Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό που από την εθνική ανεξαρτησία μέχρι σήμερα, θεωρεί τη δημόσια διοίκηση ως δεξαμενή ψηφοθηρικής πελατείας για την αναπαραγωγή του. Είναι αυτό που καταρρακώνει γενιές ολάκερες ελληνοπαίδων συναλλασσόμενο μαζί τους για μια θέση στο Δημόσιο & στη συνέχεια για όλες τις δια βίου προαγωγές τους.
Είναι αυτό το οποίο εξοβέλισε κάθε έννοια αξιοκρατίας & αξιολόγησης του παραγόμενου έργου στη Δημόσια Διοίκηση την οποία έχει υποκαταστήσει με την κομματική αξιολόγηση & υποταγή.
Είναι αυτό το πολιτικό σύστημα που δεν θέλει να αντιληφθεί ότι το σύνταγμα καθιέρωσε τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων προκειμένου να κατοχυρώσει την ανεξαρτησία τους από το πολιτικό σύστημα & όχι την υποταγή τους σε αυτό.
Η μονιμότητα θεσπίστηκε υπέρ της Δημόσιας Διοίκησης & του Δημοσίου συμφέροντος & όχι υπέρ του υπαλλήλου για να μένει ανεξέλεγκτος & ατιμώρητος.
Είναι τέλος αυτό που έχει υιοθετήσει παρωχημένες ιδέες, αναγόρευσε τον εκσυγχρονισμό της χώρας βασικό του ιδεολογικό εχθρό & έγινε έρμαιο των δυνάμεων της καθήλωσης & του αναχρονισμού.
Εξομολόγηση Τρίτη
Ως Υπουργός Υγείας & Πρόνοιας προσπάθησα να καταλάβω πώς τελοσπάντων λειτουργεί το ανοργάνωτο & πολυ-διαχυμένο σύστημα κοινωνικής προστασίας της χώρας καθώς & ποιες είναι οι αιτίες της συνεχούς καταβύθισης & απαξίωσης του Δημόσιου συστήματος υγείας. & εδώ προσπάθησα να αντιμετωπίσω τα προβλήματα από πολλές μεριές.
- Το αντιμετώπισα από την πλευρά των δαπανών, όπως είναι η αδιαφάνεια της διαχείρισης τους & η αναποτελεσματικότητά τους.
- Το αντιμετώπισα από την πλευρά των ιατρικών εξοπλισμών & των προμηθειών, διαπιστώνοντας την έλλειψη οργάνωσης & κανόνων στις δημόσιες συμβάσεις.
- Το αντιμετώπισα από την πλευρά της διοίκησης, διαπιστώνοντας έλλειψη σύγχρονου management & την ύπαρξη διοικητικών δομών της δεκαετίας του ‘50.
- Το αντιμετώπισα από την πλευρά των ανθρώπινων πόρων, της αξιολόγησης του προσωπικού καθώς & από την πλευρά της πιστοποίησης των παρεχομένων υπηρεσιών
- Τέλος το αντιμετώπισα & από την πλευρά της διόγκωσης των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας σε βάρος του Δημόσιου συστήματος υγείας.
Ίσως φανώ κουραστικός αλλά & εδώ η εξομολόγησή μου δεν διαφέρει από τις προηγούμενες εξομολογήσεις.
Το αδύναμο κοινωνικό κράτος δεν οφείλεται στην έλλειψη πόρων ούτε σε κάποιους κακούς υπαλλήλους ούτε σε κάποιους ιδιοτελείς γιατρούς του ΕΣΥ.
Οφείλεται στην έλλειψη σταθερής πολιτικής βούλησης να εξυγιάνει το σύστημα & να το προσαρμόσει στα σύγχρονα δεδομένα.
Το ίδιο το πολιτικό σύστημα, σε κάθε απόπειρα εκσυγχρονισμού των διοικητικών δομών αισθάνεται ότι απειλείται η αναπαραγωγή των πελατειακών του σχέσεων, τόσο στη διοίκηση του συστήματος μέσω των κομματικών εντεταλμένων, όσο & στην διασφάλιση της πολιτικής διαμεσολάβησης για την παροχή υπηρεσιών υγείας
Κυρίες & κύριοι,
Μετά απ’ όλα αυτά θα με ρωτήσει κάποιος «Καλά κυρ Αλέκο, & εσύ τι έκανες για όλα αυτά;»
Θα απαντήσω λοιπόν:
Όλο αυτό το κατηγορητήριο κατά του πολιτικού μας συστήματος απαιτεί τρεις σοβαρές διευκρινίσεις:
- Πρώτον, είμαι & εγώ μέρος αυτού του συστήματος, συμμέτοχος διαμορφωτής & άρα συνυπεύθυνος.
- Δεύτερον, δεν επιδιώκω την πλήρη απαξίωση του πολιτικού μας συστήματος ούτε ακυρώνω τα επιτεύγματά του από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα. Απαξίωση, άλλωστε, του πολιτικού μας συστήματος δεν είναι η κριτική του, όσο σκληρή κι αν είναι. Είναι η ανοχή & η σύμπραξη στα ανομήματά του.
- & τρίτον, μίλησα σκληρά γιατί νοιώθω ότι στην ουσία μίλησα για τον αμφιλεγόμενο πολιτισμό μας, δηλαδή, για τον τρόπο που συμπεριφέρονται οι πολίτες & οι εκπρόσωποί τους.
Επισημαίνω, λοιπόν, με έμφαση & με πάθος τις αδυναμίες του πολιτικού μας συστήματος γιατί στην όποια ιεράρχηση των πολλών προβλημάτων των χώρας θεωρώ πρώτη προτεραιότητα & αναγκαίο πρόκριμα την αναμόρφωση αυτού του συστήματος.
Θα μπορούσε κανείς να προτείνει μία διαφορετική ιεράρχηση. Για παράδειγμα θα μπορούσε να θέσει ως προτεραιότητα την οικονομία ή τις κοινωνικές ανισότητες ή ακόμα & την διεθνή θέση της χώρας. Θα διαφωνούσα κατηγορηματικά. & τούτο όχι διότι αμφισβητώ την οξύτητα αυτών, & πολλών άλλων ακόμη, προβλημάτων & αδιεξόδων, αλλά επειδή προέχει ένα μείζον πρόβλημα, στο οποίο εντάσσονται & το οποίο εν πολλοίς δημιουργεί όλα τα υπόλοιπα.
Όλα τα προβλήματά μας απαιτούν σε πρώτη αλλά & σε τελευταία ανάλυση πολιτική αντιμετώπιση. Αλλιώς αφήνονται στην τύχη τους.
Δεν θα επαναλάβω όλες τις προτάσεις που καταθέτω στο βιβλίο. Θα διαλέξω & θ’ αναφέρω μόνο δύο που τις θεωρώ κρίσιμες & καθοριστικά στοιχεία αναμόρφωσης του πολιτικού συστήματος.
- Πρώτον, είναι απαράδεκτο να έχουμε ένα εκλογικό σύστημα πολλών ταχυτήτων (από μονοεδρικές μέχρι τεσσαρακονταεδρικές) με το οποίο να αναδεικνύονται βουλευτές πολλών ταχυτήτων & ανάλογων οικονομικών & επικοινωνιακών δυνατοτήτων & το χειρότερο από ψηφοφόρους πολλών ταχυτήτων (οι μεγάλες περιφέρειες κατά κανόνα εκλέγουν τους Υπουργούς).
- Χρειάζεται ένα σύστημα απόλυτης ομοιομορφίας κατά την εκλογή των βουλευτών με την καθιέρωση μονοεδρικών περιφερειών.
- Δεύτερον οι εκλογές να γίνονται σε συγκεκριμένη ημερομηνία κάθε τέσσερα χρόνια & αν για οποιοδήποτε λόγο προκύψει η ανάγκη εκλογών κατά τη διάρκεια της τετραετίας ,αυτές να γίνονται μόνο για το υπόλοιπο της τετραετίας. Με αυτό τον τρόπο σταματάει η συνεχής εκλογολογία, η πολιτική ζωή δεν θα είναι έρμαιο των δημοσκοπήσεων. Οι πολιτικές ηγεσίες θα υποχρεώνονται να αποκτήσουν στρατηγική για τη χώρα & όχι για την εκλογική τους αναπαραγωγή.
- Διασφαλίζεται η πολιτική σταθερότητα & δεν αναστατώνεται η οικονομική ζωή από τους τυχοδιωκτισμούς του κάθε φορά κυβερνώντος κόμματος. Αυτή η διάταξη συμπεριελήφθηκε στο Σουηδικό σύνταγμα & απεδείχθη σοφή, αφού από τότε μόνο μία φορά έχουν προκηρυχθεί πρόωρες εκλογές, το 1958.
Κυρίες & κύριοι,
Τελειώνοντας, με την ευκαιρία αυτής της παρουσίασης του βιβλίου θα ήθελα πολύ σύντομα & τηλεγραφικά να πω δυο λόγια για την τρέχουσα οικονομική κρίση, για τις επιπτώσεις της στη χώρα μας & για την αντιμετώπισή της.
Πρώτον, η διεθνής κρίση δεν έχει ακόμα πλήρως εξελιχθεί. Τα διεθνώς πρωτοφανή μέτρα αντιμετώπισής της με κυβερνητικές παρεμβάσεις μέχρι στιγμής χάνονται στον «Πίθο των Δαναΐδων».
Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει αξιόπιστα ποια θα είναι & πότε θα έρθει η έξοδος από αυτή τη κρίση. Το μόνο που προβλέπεται με βεβαιότητα είναι η συνεχιζόμενη επιδείνωση της κατάστασης & μία όλο & αυξανόμενη αμηχανία αντιμετώπισής της.
Δεύτερον, η χώρα μας βρίσκεται στη διάθεση των γεγονότων. Η κρίση έχει ήδη εισβάλλει παρόλο που εισέρχεται με σχετική χρονική υστέρηση λόγω των αναχρονιστικών δομών της οικονομίας μας & όχι βέβαια λόγω της θωράκισής της, όπως λέει η κυβέρνηση. Έχουμε κάθε λόγο να ανησυχούμε σοβαρά γιατί η κρίση μας βρίσκει με τις περισσότερες αδυναμίες από όλες τις χώρες της ευρωζώνης. Με το μεγαλύτερο έλλειμμα, το μεγαλύτερο χρέος, την χαμηλότερη ανταγωνιστικότητα, την ασθενέστερη παραγωγική βάση & τη μεγαλύτερη αναλογικά εξάρτηση από τις, νοσούσες πλέον, διεθνείς κεφαλαιαγορές.
Τρίτον, αυτή τη στιγμή η χώρα δεν μπορεί να πάρει αποφάσεις. Το πολιτικό σύστημα έχει επιλέξει να αγνοεί το βάθος της κρίσης. Είτε γιατί δεν μπορεί να την αντιμετωπίσει είτε γιατί την χρησιμοποιεί στον πολιτικό ανταγωνισμό. Δεν τολμά να εξηγήσει ότι με την εξέλιξη της κρίσης το πρόβλημα δεν θα είναι πόσα παραπάνω θα πάρει ο καθένας, αλλά πόσα λιγότερα θα χάσει από αυτά – λίγα ή πολλά – που είχε. & κυρίως πως δεν θα επιδεινωθούν οι συνθήκες διαβίωσης των ασθενέστερων τάξεων.
Κάπως πρέπει να εξηγήσουμε επίσης ότι σε όλες τις εποχές & σε όλες τις χώρες, σε περιόδους μεγάλης οικονομικής κρίσης, κατισχύει το αξίωμα ότι το πρώτο καθήκον είναι να συγκρατήσεις την καταρρέουσα οικονομία σου.
{Μετά, αν είσαι στην Ελλάδα, αν θέλεις μπορείς να την ρημάξεις με την πλειοδοσία του προεκλογικού ανταγωνισμού!!}
Αν αυτά δεν κατανοηθούν καλά, τότε πολύ φοβάμαι ότι αργά ή γρήγορα – & μάλλον γρήγορα - θα οδηγηθούμε σε δύο δυσμενέστατες εξελίξεις, όπου η μία είναι κυριολεκτικά χειρότερη από την άλλη
Η πρώτη είναι να βρεθούμε στην προκρούστεια κλίνη των διεθνών οργανισμών για διεθνή οικονομικό έλεγχο & όχι απλή επιτήρηση. Αποφεύγοντας οι ίδιοι να κάνουμε επιλογές, θα μας επιβάλλουν οι τρίτοι δυστυχώς το δρόμο που θα πρέπει να ακολουθήσουμε.
Εγώ, στην προσπάθειά μου να αποφύγουμε τέτοιες επώδυνες καταστάσεις, είπα έγκαιρα ότι ίσως θα ήταν καλύτερα να προκαλέσουμε μόνοι μας κάποια μορφή διεθνούς συνδρομής & ελέγχου, σαν έσχατο μέσο για να τεθούμε προ των ευθυνών μας & να πάρουμε οι ίδιοι αποφάσεις για τη χώρα μας.
Τώρα όμως, πολύ φοβούμαι ότι δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια για μια τέτοια νηφάλια προσέγγιση.
Η δεύτερη είναι μία ακόμα χειρότερη εξέλιξη.
Να μας αφήσει η διεθνής κοινότητα στη τύχη μας.
Στην κατάσταση που βρίσκονται σήμερα όλες οι χώρες, ελλοχεύει ο κίνδυνος της αναβίωσης του γενικευμένου προστατευτισμού & της λογικής του «ο σώζων εαυτόν σωθήτω».
Παρακολουθώντας τις εξελίξεις ακόμα & στις χώρες της Ε.Ε. ή & της Ευρωζώνης, ακούμε φωνές για καθαρά εθνικές πολιτικές αντιμετώπισης της κρίσης. Ευτυχώς, μέχρι στιγμής το σύστημα συλλογικής συνεργασίας & κάποιας, έστω & περιορισμένης αλληλεγγύης αντέχει. Μέχρι πότε όμως & για πόσο; Εξαρτάται από το βάθος & τη διάρκεια της διεθνούς κρίσης. Εμείς δεν είμαστε μέρος της αντοχής του συστήματος, αλλά μέρος των προβλημάτων του.
Όσοι λοιπόν σήμερα, άπρακτοι, άβουλοι & κρυπτόμενοι απλώς εξορκίζουν αυτές τις δυσμενείς εξελίξεις, τουλάχιστον ας μην προσπαθούν να συγκαλύψουν την ιδιοτελή απροθυμία τους να ληφθούν αποφάσεις για την συνολική αντιμετώπιση της κρίσης με «χωριάτικου τύπου» διακηρύξεις περί δήθεν εθνικής υπερηφάνειας, διεκδικώντας & πάλι ρόλους σε ψευδεπίγραφα σενάρια.
Ε! Πάει πολύ, οι φοβικές συμπεριφορές να αναγορεύονται & ως στάση πολιτικής αρετής, εθνικοφροσύνης & φιλολαϊκότητας.
Αυτές οι πρακτικές δεν συνιστούν ούτε σεβασμό προς την κοινή γνώμη ούτε μεγαλοθυμία προς τις αγωνίες της. Υποκρύπτουν την πιο απόλυτη υστεροβουλία δείχνοντας τη χειρότερη περιφρόνηση απέναντι στην κοινωνία & τις ανάγκες της.
Η άποψή μου συνεπώς είναι ότι απαιτούνται επειγόντως δύο πράγματα:
- Πρώτον Η άμεση προσφυγή σε εκλογές. Η χώρα βρίσκεται σε δεινή θέση, όχι μόνο εξαιτίας αυτής καθαυτής της οικονομικής κρίσης, αλλά & από την πασιφανή κοινωνικοπολιτική αδυναμία της να πάρει αποφάσεις για να την αντιμετωπίσει. Γι’ αυτό είναι ίσως η μοναδική φορά μετά την μεταπολίτευση, που είναι απολύτως δικαιολογημένη η πρόωρη προσφυγή σε εκλογές.
- Δεύτερον & ακόμα πιο σημαντικό. Χρειάζονται σύντομα εκλογές επί τη βάσει αυτής της αλήθειας, δηλαδή για τη άμεση λήψη σημαντικών αποφάσεων. Δεν χρειάζονται σύντομα εκλογές για τις εκλογές, αλλά για να προκύψει μία κυβέρνηση που θα έχει το σθένος να πάρει αποφάσεις, ίσως αρκετά οδυνηρές, για να αποφύγουμε τα χειρότερα. Αν οι εκλογές γίνουν χωρίς να τεθούν από τις πολιτικές δυνάμεις τα πραγματικά διλήμματα - καθαρά & όχι νοθευμένα από την όποια σκοπιμότητα - ο λαός δεν θα δώσει στη νέα κυβέρνηση καμιά πολιτική νομιμοποίηση.
- Πιστεύω ότι οι αλήθειες αυτές πρέπει να διατυπωθούν πριν τις εκλογές & όχι αφού γίνουν οι εκλογές προκειμένου να κερδιθεί η εμπιστοσύνη της υποψιασμένης πλέον κοινωνίας & να προκύψει ισχυρή κυβέρνηση με ισχυρή πολιτική εντολή για βαθύτερες τομές.
Κυρίες & κύριοι
Σε ό,τι με αφορά, θα ήθελα το ΠΑΣΟΚ να διατυπώσει έναν τέτοιο πολιτικό λόγο πριν τις εκλογές. Δηλαδή, απαιτείται μία νέα πολιτική πλατφόρμα σε αυτή τη βάση. Σε αυτή τη διαδικασία θέλησα να συμβάλλω με τη συγγραφή αυτού του βιβλίου.
Το ΠΑΣΟΚ έχει τη μοναδική ευκαιρία να κερδίσει εκείνο το επιφυλακτικό, μέχρι σήμερα, αλλά & ψύχραιμο τμήμα της κοινωνίας που διαθέτει γνωστικό, πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, επιστημονικό & πολιτισμικό κεφάλαιο, το οποίο θα προσδιορίσει την τελική στάση του στις επερχόμενες εκλογές μόνο με ρεαλιστικά κριτήρια όσον αφορά την αντιμετώπιση της κρίσης & την εν συνεχεία εξέλιξη της χώρας, & δεν θα παρασυρθεί από τις γνωστές πλειοδοσίες του προεκλογικού ανταγωνισμού.
Πρέπει δε να είναι σαφές σε όλους ότι αυτό το τμήμα της κοινωνίας δεν θα είναι μόνο «χρήσιμο» εκλογικά, αλλά απαραίτητο κυρίως μετεκλογικά για να οικοδομηθούν οι αναγκαίες συναινέσεις & κοινωνικές συμμαχίες.
Ο άτεγκτος νόμος των κοινωνικών φαινομένων μας διδάσκει ότι ακόμα & αν κάποιος κερδίσει τις εκλογές με τους νόμους της μηχανικής & όχι της πολιτικής ευθύνης, είναι βέβαιο ότι θα γνωρίσει τη συντριβή μετά τις εκλογές. & αυτό θα είναι άδικο για τη χώρα μας, σε αυτή τη φάση.
Κυρίες & κύριοι,
Εγώ αυτά θεωρώ στην παρούσα φάση ως τον ορισμό της πολιτικής ευθύνης & δεν περιμένω την γονιμοποίηση της απελπισίας για να προκύψουν οι νέες προϋποθέσεις στη χώρα μου.
Σας ευχαριστώ πολύ.Από e-mail
